بردی است که کلیه برد های کامپیوتر روی این نصب می شوند . بر روی آن محل هایی برای اتصال یا قرار گرفتن کارت های مختلف , کابل های مختلف و سی پی یو قرار دارد .
بردی است که کلیه برد های کامپیوتر روی این نصب می شوند . بر روی آن محل هایی برای اتصال یا قرار گرفتن کارت های مختلف , کابل های مختلف و سی پی یو قرار دارد . ابعادی حدود ۲۵ * ۳۰ سانتی متر دارد . چند مدل رایج آن عبارتند از : GIGA , Asus , . ATC ۷۰۱۰ جزء اصلی ترین بردها محسوب می گردد . نوع سی پی یو و ایرادهایش مستقیما روی نحوه کاردکرد سیستم تاثیر می گذارد و کوچکترین ایراد آن باعث عدم کاردکرد کامپیوتر می گردد .
قسمت های روی برد به شرح زیر می باشد :
۱) سوکت مخصوص CPU : که در مادربرد های ۴۸۶ و پنتیوم به صورت مربع بوده , ولی در پنتیوم ۲ به صورت کارتی می باشد . نوع سوراخ های سوکت های ۴۸۶ موازی بوده و در سوکت های پنتیوم سوراخ ها به صورت اریب می باشد . هر دو دارای ضامنی جهت وصل کامل دارند .
۲) اسلات ها ( SLOT ) یا شیارهای گسترشی : توانایی مادربرد را گسترش می دهند . اسلات ها به سه صورت می باشند : آیزا ( AISA ) پی سی آی ( PCI ) ای جی پی ( AGP ) که به ترتیب سریعتر و جدیدتر می باشند .اسلات ها برای نصب انواع برد ها یا کارت ها روی مادربرد طراحی شده اند .
۳) ماژول های رم : که جهت نصب رم طراحی شده اند و انواع رم های ۴ مگابایت , ۱۶ مگابایت , ۳۲ مگابایت , ۶۴ مگابایت , ۱۲۸ مگابایت و … در این ماژول های مخصوص خود نصب می شوند که دارای ضامنی نیز می باشند .
۴) باطری ساعت و تاریخ : این باطری جهت نگهداری ساعت و تاریخ سیستم در مواقعی که کامپیوتر خاموش می باشد گذاشته شده است که به صورت جعبه ای و سکه ای و خازنی قابل تعویض می باشد .
۵) خروجی کیبورد :این خروجی که جهت نصب به صفحه کلید طراحی شده به دو صورت معمولی و PS۲ می باشد .
۶) خروجی های ONBOARD : بعضی از مادربردها , بردها را به صورت روی برد دارند که خروجی این برد ها روی مادر برد خواهند بود .
در روی مادربرد جامپرهایی جهت تنظیم ولتاژ و سرعت و نوع سی پی یو وجود دارد که حتما باید تنظیم شود , چرا که در غیر این صورت ممکن است به سی پی یو آسیب برساند .یک سری جامپرها در مادربرد دیده می شود که به کیس وصل می شود . جهت نمایش وضعیت روشن و خاموش بودن LED های روی کیس و کیبورد می باشد .
جعبه مادربرد معمولا شامل یک کابل IDE جهت اتصال به هارد درایو و یک کابل روبان برای اتصال به فلاپی درایو می باشد .یک سی دی شامل درایورهای چیپ ست مادربرد که در صورت داشتن کارت صدا و کارت گرافیک و کارت LAN به صورت ONBOARD دارای درایورهای أن ها نیز خواهد بود .
مادربرد ها مجموعه وسیعی از کانکتورها را در پنل I/O فراهم می کنند . به عنوان مثال در مادربرد EPOX ۸RDA+ از چپ به راست داریم : کانکتور داخل رنگ آبی کم رنگ یک کانکتور ماوس PS/۲ می باشد . کانکتور داخل رنگ ارغوانی یک کانکتور کیبورد PS/۲ می باشد . دو کانکتور داخل رنگ سبز کانکتورهای USB ۲.۰ می باشند . کانکتور داخل رنگ قرمز کانکتور پورت پارالل ( موازی ) می باشد ( LPT ) . دو کانکتور داخل رنگ زرد کانکتورهای پورت سریال ( COM۱, COM۲ ) هستند . کانکتور داخل رنگ نارنجی کانکتور RJ۴۵ LAN می باشد . دو کانکتور داخل رنگ سبز دو کانکتور اضافی USB ۲.۰ می باشند . کانکتور داخل رنگ صورتی برای میکروفن می باشد . کانکتور داخل رنگ آبی کانکتور خط ورودی کارت صدای BUILT IN و کانکتور داخل رنگ سبز کانکتور خط خروجی کارت صدای BUILT IN می باشد .
اتصال وسایل از طریق کانکتور USB به خاطر راحتی در استفاده روز به روز گسترش پیدا می کند و از آنجا که وسایل به صورت گردان می توانند به همدیگر زنجیره ای وصل شوند , بنابراین کانکتورهای USB تمام شدنی نیستند . اما استفاده از یک پرینتر یا سیستم BACK UP درایو نوار در پورت پارالل غیر معمول نیست یا اینکه کانکتورهای PS/۲ کیبورد و ماوس جهت استفاده کیبورد و ماوس .
کانکتورهای روی پنل I/O هنگامی که مادربرد نصب می شود از پشت کیس کامپیوتر برآمدگی دارند , بنابراین این کانکتورها بدون باز کردن کیس کامپیوتر قابل دسترسی هستند .
برای کارایی بهتر, سی دی رایتر و هارددرایو نباید روی یک IDE نصب شوند . جعبه مادربرد شامل یک کابل IDE است . بنابراین یک کابل IDE دیگر باید جداگانه خریده شود . در شکل زیر یک کابل IDE با طول ۱۸ اینچ استاندارد با کیفیت بالا BELKIN دیده می شود . کانکتورهای کابل جهت نشان دادن محل اتصال هر کدام رنگ های متفاوتی را دارند . آبی برای مادربرد سیاه برای وسیله MASTER IDE و خاکستری برای وسیله SLAVE IDE .
▪ مادربرد های DDR : نوع جدید مادربردها که علاوه بر دارا بودن اسلات های AGP ماژول های حافظه DDR را نیز ساپورت می کنند .
▪ مادربرد های SDRAM : نوع قدیمی مادربردها که شامل اسلات های ISA می باشد .
▪ مادربرد های RAID : نوعی از مادربردها که استفاده از دو هارددرایو را به صورت parallel فراهم می کند .
● نحوه انتخاب یک مادربورد :
انتخاب مادربرد، یکی از تصمیمات مهم در زمان تهیه و یا ارتقاء یک کامپیوتر است. انتخاب فوق ، علاوه بر تأثیر مستقیم بر عملکرد فعلی سیستم ، بیانگر انعطاف سیستم در زمان ارتقاء نیز می باشد. قابلیت های فعلی یک کامپیوتر و پتانسیل های ارتقاء آن در آینده ، جملگی به نوع مادربرد انتخابی بستگی خواهد داشت. امروزه بر روی مادربردها ، پورت های پیشرفته ای نظیر Fireware (IEEE ۱۳۹۴)و یا USB ۲/۰ و حتی کارت های ( تراشه ) صدای شش کاناله و کنترل های RAID وجود داشته که می توان از آنان در زمان ارتقاء سیستم و بدون نیاز به نصب امکانات جانبی دیگر ، استفاده بعمل آورد .
درزمان انتخاب یک مادربرد همواره سوالات متعددی در ذهن تهیه کننده ( خریدار ) مطرح می گردد: مادربردها چگونه با یکدیگر مقایسه می گردند ؟ پارامترها ی سنجش و وزن هر کدام چیست؟ ( پردازنده ها ، نوع تراشه ها ، نحوه ارتباط با دستگاههای ذخیره سازی) . معیار انتخاب یک مادربرد چیست ؟ Chip set های یک مادربرد بیانگر چه واقعیت هائی می باشند ؟ امکانات یک مادربرد چه تاثیراتی را در حیات فعلی و آتی سیستم بدنبال خواهد داشت؟ میزان کارایی و کیفیت یک سیستم تا چه میزان وابسته به پتانسیل های مادربرد می باشد ؟ موارد فوق ، نمونه سوالاتی است که در زمان انتخاب یک مادربرد در ذهن تهیه کنندگان مطرح می گردد .
در این جا قصد داریم به برخی از پرسش های متداول در زمینه انتخاب یک مادربرد پاسخ داده و از این رهگذر با ضوابط و معیارهای انتخاب صحیح یک مادربرد بیشتر آشنا شویم .
● جایگاه مادربرد :
مادربرد ، پردازنده و حافظه سه عنصرحیاتی در کامپیوتر بوده که در زمان انتخاب مادربرد، سرنوشت پردازنده و حافظه نیز بنوعی رقم خواهد خورد. انتخاب مناسب یک مادربرد از جمله تصمیمات مهمی است که دامنه آن گریبانگیر تجهیزات سخت افزاری دیگر نیز خواهد شد .
انتخاب یک مادربرد قدیمی و از رده خارج ( ولو اینکه در حال حاضر پاسخگوی نیازها وخواسته ها باشد ) می تواند زمینه بروز مسائل متعددی در ارتباط با ارتقاء و افزایش توان عملیاتی کامپیوتر در آینده را بدنبال داشته باشد . فراموش نکنیم ما کامپیوتر را نه بخاطر خود بلکه بخاطر اجرای برنامه ها ( در حال حاضر و آینده) تهیه می نماییم .
● ویژگی ها ی مهم :
از مهمترین ویژگی های مرتبط با مادربرد، می توان به موارد زیر اشاره نمود :
Chip Set مادربرد ، عملیاتی حیاتی و مهم نظیر روتینگ داده از هارد دیسک به حافظه و پردازنده را انجام و این اطمینان را بوجود می آورد که تمامی دستگاههای جانبی و کارت های الحاقی, قادر به گفتگو ( ارتباط) با پردازنده می باشند . تولید کنندگان مادربردها ، با افزدون چیپ ست های متفاوت بر روی مادر برد تولیدی خود نظیر کنترلر RAID و پورت های Fireware ، قابلیت ها ی مادربرد تولیدی خود نسبت به سایر محصولات مشابه را نشان می دهند .
چیپ ست های موجود بر روی یک مادربرد ، باعث اعمال محدودیت در رابطه با انتخاب نوع پردازنده ، حافظه و سایر تجهیزات جانبی دیگر نظیر کارت گرافیک ، کارت صدا و پورت های USB ۲/۰ می گردد. ( برخی از امکانات فوق نظیر کارت صدا ، می تواند بعنوان پتانسیل های ذاتی همراه مادربرد ارائه گردد) .
اغلب مادربردهایی که از یک نوع مشابه Chip set استفاده می نمایند ، ویژگی های متعارفی را به اشتراک گذاشته ( به ارث رسیده از Chip set) و کارایی آنان در اکثر موارد مشابه می باشد .
آگاهی از نوع پردازنده ، حافظه ، سرعت کنترل کننده IDE ، کارت گرافیک و صدا ، می تواند کمک مناسبی در خصوص انتخاب مادربرد را ارائه نماید (خصوصا در مواردیکه از Chip set مشابه استفاده می گردد) .
● پردازنده :
تولید کنندگان مادربرد در برخی حالات ، فهرست مادربردهای تولیدی خود را بر اساس نوع سوکتی که مادربرد حمایت می نماید ، ارائه می نمایند. مثلا سوکت ۴۷۸ برای P۴ و سوکت A برای Athlon .
در اکثر کاربردهای تجاری ، کاربران تفاوت مشهودی را در ارتباط با سرعت بین دو پردازنده Athlon و P۴ مشاهده نمی نمایند در حالیکه ممکن است تفاوت قیمت آنان مشهود باشد . بهرحال نوع و سرعت پردازنده ای که می تواند همراه یک مادر برد استفاده شود ، یکی از نکات مهم در رابطه با انتخاب مادربرد است.
● حافظه :
امروزه اکثر مادربردها از حافظه های SDRam DDR (Double Date Rate) استفاده می نمایند . البته هنوز مادر بردهایی نیز وجود دارد که از RDRAM یا Rambus استفاده می نمایند . (تعداد این نوع از مادربردها اندک است) .حافظه های DDR دارای سرعت های مختلفی بوده و پیشنهاد می شود که سریعترین نوعی را که مادربرد حمایت می نماید ، انتخاب گردد .تولید کنندگان مادربرد ، حافظه های DDR را بر اساس سرعت Clock و یا پهنای باند تقسیم می نمایند . سرعت این نوع از حافظه ها ( DDR) به صورت زیر می باشد :
PC۲۷۰۰(DDR۳۳۳)
PC۲۱۰۰ (DDR۲۶۶)
(DDR۲۰۰ ) aka PC۱۶۰۰) DDR۴۰۰)PC۳۲۰۰
بردهایی که از RDRAM استفاده می نمایند دارای Chip set اینتل ۸۵۰ یا E۸۵۰ می باشند . این نوع از حافظه ها ( RDRAM ) می بایست بمنظور افزایش کارایی ، بصورت زوج بر روی مادربرد استفاده شده و اسلات های خالی توسط CRIMM تکمیل (پر) گردند . حافظه ها ی RDRAM، قادر به تامین پهنای باند بالای مورد نیاز برنامه هایی با حجم عملیات سنگین در ارتباط با حافظه ، می باشند .( برنامه های ویرایش فیلم های ویدیوئی و یا بازیهای سه بعدی گرافیکی) .قیمت حافظه های RDRAM نسبت به حافظه های DDR دو برابر است . حافظه های RDRAM در حال حاضر با دو سرعت متفاوت ارائه می گردند : PC۸۰۰ و PC۱۰۶۶ . در صورت انتخاب پردازنده ای از نوع P۴ که بر روی BUS با سرعت ۵۳۳ مگاهرتز اجراء می گردد ، سرعت بیشتر پردازنده معیار اصلی انتخاب قرار گیرد . در زمان انتخاب حافظه ، می بایست تعداد
سوکت های DIMM و RIMM موجود بر روی مادربرد بهمراه حداکثر حافظه قابل نصب بر روی آن دقیقا بررسی گردد .
● صدا و گرافیک :
اکثر مادربردهای موجود دارای کارت صدا بوده و بندرت می توان مادربردی را یافت که فاقد این قابلیت باشد . آخرین مدل مادر بردها دارای چیپ ست دیجیتالی صدای ۶ کاناله بوده که برای بازی ها و فایل های MP۳ مناسب تر می باشد . در صورتیکه قصد نصب یک کارت صدا بر روی مادر برد بمنظور افزایش کیفیت صدا وجود داشته باشد ، می توان با استفاده از Jumper و یا BIOS سیستم ، کارت صدای موجود بر روی مادربرد (OnBoard) را غیر فعال و از کارت صدای مورد نظر خود استفاده نمود .
در صورتیکه بخواهیم از بازی های کامپیوتری استفاده نمائیم که دارای گرافیک سه بعدی می باشند ، می بایست کارت گرافیک موجود بر روی مادربرد را غیرفعال و یک کارت گرافیک متناسب با نوع نیاز را بر روی مادر برد نصب نمود . در این رابطه لازم است به این نکته دقت شود که مادربرد انتخابی دارای اسلات AGP باشد. امروزه اکثر کارت های گرافیکی موجود از اسلات AGP بمنظور ارتباط با کامپیوتر استفاده می نمایند .
● نحوه ارتباط با دستگاههای ذخیره سازی :
اکثر مادربردها ، با استفاده از یک کنترلر IDE از درایوهای ATA/۱۰۰ یا ATA/۱۳۳ پشتیبانی می نمایند . بر اساس مطالعات انجام شده، تفاوت بین دو استاندارد فوق ، بسیار ناچیز بوده و این امر نمی تواند تاثیر چندانی در رابطه با انتخاب یک مادربرد را داشته باشد .
● واحد پردازش مرکزی ( CPU ) :
کنترل کننده مرکزی کامپیوتر می باشد که به کلیه قسمت های کامپیوتر رسیدگی می نماید و عمل پردازش را انجام می دهد . این قطعه پردازشگر اصلی کامپیوتر است و در واقع تعیین کننده نوع کامپیوتر می باشد . در حال حاضر CPU های پنتیوم رایج است که انواع آن پنتیوم II , III , IIII می باشند .
CPU ها دارای ابعادی حدود ۵ * ۵ سانتی متر و با ضخامتی حدود ۲ میلی متر می باشند . CPU بر روی برد اصلی در جای مخصوص خود نصب می شود . سرعت CUP با واحد مگاهرتز معرفی می شود . این پردازنده دارای مدار الکترونیکی گسترده و پیچیده است که به انجام دستورات برنامه های ذخیره شده می پردازد بخش های اصلی CPU حافظه و واحد کنترل و واحد محاسبه و منطق هستند . در بخش حافظه کار ذخیره سازی موقت دستورها و یا داده ها در داخل ثبات ها یاregister ها انجام می شود .واحد کنترل با ارتباط با بخش های مختلف سی پی یو کار هدایت و کنترل آن ها را بر عهده دارد . واحد محاسبه و منطق( ALU ) کار انجام توابع حسابی و مقایسه ای و منطقی را بر عهده دارد .
از میان انواع سی پی یوهای AMD و اینتل که بازار را در چنگ خود دارند پردازنده athlon از AMD ارزانتر و سریعتر و با کیفیت تر از پردازنده های اینتل می باشد .
● مقایسه پردازنده Athlon و Duron :
Duron یک پردازنده ۲۰۰FSB(FSB:Front Side Bus) است (۲۰۰ مگاهرتز)
پردازنده Duron ۱.۳ GHz حتی وظایف سخت را به خوبی انجام می دهد . Athlon XP تا Athlon XP ۲۶۰۰+ یک پردازنده ۲۶۶FSB است . از Athlon XP ۲۵۰۰+ به بالا ۳۳۳FSB است . از Athlon XP ۳۰۰۰+ به بالا ۴۰۰FSB می باشد ( از روی هم افتادن ها معلوم می شود که دو پردازنده هم سرعته می توانند دارای FSB های متفاوتی باشند ) . Athlon XP ۱۷۰۰+ یا ۱۸۰۰+تقریبا معادل و کمی قدرتمندتر از AMD Duron ۱.۳ GHz می باشد .
دو مطلب در مورد اینکه پردازنده با چه FSB ای را استفاده کنیم , اهمیت دارد :
اول اینکه مادربرد باید کاملا FSB پردازنده را ساپورت کند ( هر مادربردی حداکثر تا یک حدFSB را ساپورت می کند ) .
دوم اینکه RAM باید در همان سرعت FSB پردازنده کار کند . مثلا :
ـ پردازنده ۲۰۰FSBباید با PC۱۶۰۰RAM استفاده شود .
ـ پردازنده ۲۶۶FSB باید با PC۲۱۰۰RAM استفاده شود .
ـ پردازنده ۳۳۳FSB باید با PC۲۷۰۰RAM استفاده شود .
ـ پردازنده ۴۰۰FSB باید با PC۳۲۰۰RAM استفاده شود .
اما احتمال دارد کامپیوتر با سرعت FSB پردازنده و سرعت RAM غیر مطابق با آن اسمبل شود مانند پردازنده ۲۶۶FSB با PC۲۷۰۰RAM . این مجموعه هم کار می کند زیرا BIOS به سرعت کلاک حافظه اجازه می دهد که به صورت تفاضلی با سرعت FSB پردازنده ست شود . بنابراین این دو قطعه با هم به خوبی کار می کنند .
● پردازنده پنتیوم و پنتیوم ۴ و پنتیوم ۳ :
پنتیوم ۳ و پنتیوم ۴ پردازنده های بسیار خوبی هستند . کمی قبل پردازنده AMD در مواردی مانند کیفیت خوب به نظر نمی رسید . و مشکلات سازگاری داشت . بخصوص با کارت ویدئوهای مخصوص . امروزه کیفیت و سازش پذیری AMD Athlon مساوی با پنتیوم ۳ و پنتیوم ۴ است . وقتی تمام موارد با هم مساوی اند , پس بهتر است به سمت خرید AMD Athlon برویم که ارزانتر است .
▪ انواع مادربردها
شکل دهنده ساختار (form factor) هر مادر بورد شکل کلی آنرا توصیف می کند. یعنی چه نوع منبع تغذیه و یا کیسی با آن قابل استفاده است. همچنین معرف ساختار فیزیکی آن نیز هست. برای مثال یک شرکت می تواند ۲ نوع مادربورد تولید کند که اساسا" کارکردی یکسان دارند اما ساختار آنها (form factor) متفاوت است. و تنها تفاوت واقعی میان آنها طرح بندی فیزیکی آن هاست یعنی مکان قرار گیری اجزای مادربورد و غیره… . در واقع بسیاری از کمپانی ها از این رویه استفاده می کنند برای مثال یک نسخه baby AT دارند و یک نسخه ATX.
▪ انواع مادربردها
AT and Baby AT
تا همین اواخر نسخه AT و baby AT رایج ترین شکل ساختاری مادربوردها بودند. این دو نسخه عمدتا" در پهنای مادر بورد با هم فرق دارند بردهای کامل و قدیمی تر AT ۱۲ سانتیمتر پهنا دارند این بدین معنا است که نوعا" نمیشود آنها را با کیسهای متداول mini desktop یا mini tower استفاده کرد.
مادربوردهای بسیار اندکی در بازار وجود دارد که از ساختار full AT بهره میبرد. مورد استفاده این نوع شکل ساختاری مادربورد در مورد کامپیوترهای قدیمی تر مثل ۳۸۶ یا قبل آن کاملا" متداول تر است.
صرف نظر از محدودیت این نوع مادر بورد (FULL AT ) در بکارگیری با کیس های کوچکتر. مشکل بزرگتر این است که درصد زیادی از سطح این مادر بورد بر روی مکان قرار گیری درایو ها می افتند که این باعث سختی کار در هنگام نصب سخت افزار؛ اشکال زدایی و بروز رسانی می گردد. مادر بوردهای AT در سال ۱۹۹۷ از رایج ترین های بازار بودند. بعد از گذشت ۳ سال با فشاری که شرکت اینتل بر بازار وارد کرد نوع ATX بر AT غلبه کرد و از آن موقع رایج ترین نوع شکل و ساختار مادربوردهای در سیستمهای کامپیوتری ATX است. فرمهای AT و baby AT قرار نیست جایی بروند (از بازار خارج شوند) چون هنوز تعداد زیادی کیس AT و منبع تغذیه و مادربورد از این نوع در بازار وجود دارد. این نوع کیس های به بروز رسانی احتیاج دارند و به عقیده من ]نویسنده[ حداقل بعضی از شرکتها به تولید مادر بورد هایی در این نوع فرم ساختاری و متناسب با تکنولوژی جدید برای پوشش نیاز بازار ادامه خواهند داد.
یک مادر بورد از نوع baby AT۸.۵ سانت پهنا و اسما" ۱۳ سانتی متر طول دارد. اندازه کوچک شده این نوع مادر بورد در اغلب کیسها به معنی روی هم قرار گیری کمتر این بورد بر روی درایو ها است.گرچه هنوز مقداری روی هم افتادگی مادربورد و سایر قطعات در جلوی کیس وجود دارد. سه سوراخ پیچ بر روی برد است اولی در قسمت عقبی نزدیک شکافهای bus و کانکتور کی بورد دومی تقریبا وسط برد. و سومی در قسمت جلویی برد جایی که درایوها پیچ می شوند قرار دارد.
یکی از مشکلات بورد baby AT این است که بسیاری از آنها با کاهش اندازه سبب کاهش قیمت خود میشوند؛ در حالی که پهنا این نوع بورد استاندارد است. بوردهای جدیدتر از این نوع تنها ۱۱ و حتی ۱۰ سانتی مترطول دارد و این مسئله می تواند منجر به مشکل شود چون خط سوم سوراخ های پیچ مادر بورد با سوراخ پیچ روی کیس روی یک خط قرار نمی گیرد. بعضی شرکتها این خط سوم را از نظر طولی کاهش میدهند یا بطور کلی آنرا حذف می کنند. خوشبختانه همیشه می شود با همان ۲ صف اول سوراخهای پیچ ؛ مادر بورد را روی کیس محکم کرد و بعدا برای ردیف سوم از پیچ سر خم استفاده کرد .
مادربوردهای baby AT با شکل ظاهری شان و وجود یک کانکتور واحدی با سایز کامل که به مادربورد لحیم شده شناخته می شوند. اتصال دهندهای در گاههای سریال و موازی هم اغلب ضمیمه برد است که بوسیله کابلهایی از میان کانکتورهای فیزیکی روی کیس به پینهایی روی مادر بورد وصل میبشود.
در مادربوردهای baby AT و AT سوکت پردازش گر اسلاتها و سوکتهای حافظه در قسمت جلوی مادر برد. و کارتهای توسعه جوری طرحراحی شده که در طول آنها قرار می گیرد. زمانی که این مادر بوردها در حدود ۱۰ سال قبل تولید میشد. کارایی خوبی داشتند؛ چیپهای حافظه و پردازشگر کوچک بودند و همراه برد بودند (جدا نبودند) و وجود مانع بدلیل کمی جای روی مادر بورد مشکلی نبود. اما الان ما حافظه هایی روی سوکت SIMM/DIMM داریم که مستقیما هم بر روی مادر بورد وجود ندارند و پردازندهای بزرگتری با فن ها و هیت سینک های بزرگی که بر روی آنها سوار میشود. چون پردازنده در همان جای (شکافهای حافظه) هست نتیجه این میشود که هیت سینک و فن پردازنده جای ۳ شکاف توسعه را روی مادر بورد می گیرد . بسیاری از فرمهای جدید مادربوردهای AT سوکتهای SIMM/DIMM را از سر راه برداشته اند اما مشکل جایگیری پردازنده هنوز هست. فرم ATX برای حل همین مشکل طراحی شد.
● ATX and Mini ATX
ساختار ATX بعد از سالها؛ تغیر چشمگیری در طراحی کیس و مادر بورد بود؛ که توسط شرکت اینتل در سال ۱۹۹۵ انجام گرفت. بعد از ۳ سال؛ سرانجام ساختار ATX بر AT غلبه کرد و الان به عنوان انتخاب پیش فرض برای سیستمهای نوین در نظر گرفته می شود. گرچه هنوز مادربوردهای AT بخاطر سازگاریشان با سیستمهای قدیمی خانگی و سیستمهای موجود در مغازها از انواع رایج هستند. مادربوردهای Pentium Pro جدید و Pentium II بیشتر از فرم ATX استفاده می کنند (تعجبی ندارد چون Pentium II جدیدترین نوع پردازنده هست و از جدیدترین خوانواده چیپستها هم استفاده می کند). شرکت اینتل برای مارکهای معروف و اصلی بازار؛ مادربورد تولید می کند و تنها هم از فرمت ATX استفاده می کند.
فرمت ATX چندین مزیت مهم در مقایسه با فرمهای قدیمی تر مادر بورد دارد. این نوع فرمت (ATX) بسیاری از نارضایتی سازندگان قطعات کامپیوتری را که مجبور بودند با آن کنار آیند بر طرف می کند
همانطور که فرمت baby AT پا به سن گذاشته است به همان نسبت به طور روز افزونی در بر طرف کردن نیازهای مادربورد های جدید و طراحی چیپ ست ها ناتوان شده است . از آن زمان فرمت ATX تغیراتی را نتنها نسبت به مادر بوردها بلکه در طراحی کیسها و منبع تغذیه نیز بوجود آورد. در زیر بعضی از این تغییرات بررسی میشود.
▪ Integrated I/O Port Connectors (کانکتور پورت درخواست وقفه یکپارچه شده با مادربورد):
مادربورد Baby ATسرهای کانکتوری روی خود دارند که با کابلی که به آنها وصل میشود موجب اتصال آنها با درگاههای سریال و موازی که روی کیس پیچ شده می گردد. اما ATX این کانکتورها را مستقیما بصورت لحیم شده روی خود دارد که موجب سهولت نصب؛ کاهش قیمت تمام شده ؛پایداری بیشتر و استاندارد بودن بیشتر مادربورد میشود.
▪ Integrated PS/۲ Mouse Connector (درگاه اتصال موس PS/۲ یکپارچه با مادربورد):
در بسیاری از مادر بوردهای نوع baby AT یا پورت موس PS/۲ وجود ندارد یا اگر شما نیاز داشته باشید درست مانند همان کانکتورهای سریال و موازی باید بوسیله یک کابل از سری که روی مادربورد برای درگاه PS/۲ هست آنرا به درگاه موس روی کیس وصل کنید.در صورتی که فرمهای ATX این پورت PS/۲ را روی خود مادربورد دارند.
▪ Reduced Drive Bay Interference (واسط دیسک گردان ساده شده):
چون این نوع فرمت (ATX) ضرورتا نسبت به فرم BABY AT ۹۰ درجه چرخش در محل قرار گیری دارد خیلی کمتر با محل قرار گیری درایو ها تداخل پیدا می کند و نتیجتا دستیابی راحتر و خنک ماندن بیشتر بورد را موجب میشود.
▪ Reduced Expansion Card Interference (کاهش واسط های کارتهای توسعه):
سوکت پردازنده و اسلاتها و سوکتهای حافظه از قسمت جلویی برد به قسمت سمت راست برد نزدیک منبع تقذیه اتقال داده شده است. این جابجایی مشکلی که بر
